آیاتی ازقرآن درباره صحابه
خداوند از آنها راضی گشت
﴿وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنْ الْمُهَاجِرِینَ وَالْأَنصَارِ وَالَّذِینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ﴾. [توبه:100].
(پیشگامان نخستین مهاجرین و انصار و کسانیکه به نیکی روش آنها را پیش گرفتند و راه ایشان را بخوبی پیمودند، خداوند از آنها خشنود است و ایشان نیز از خدا خشنود هستند).
در این آیه به دو نکته اشاره شده است:
1- مهاجرین و انصار یعنی اصحاب پیامبر -صلی الله علیه وسلم-، خصوصاً َکسانیکه از آنها در دین بر دیگران سبقت جسته و زودتر از دیگران ایمان آوردند، خداوند رضایت خود را از آنها اعلام می کند و به انسانها می فهماند که از کار آنها خشنود بوده است. و از طرفی آنها نیز از خداوند خشنود و راضی هستند، یعنی قلبشان برای خدا می تپد و نیتشان پاک بوده است، و خداوند اینرا اعلام می کند تا همه از درون آنها آگاه شوند و اخلاص آنها را باور کنند. و این افتخاری است که نصیب پیروان هیچ پیامبری و هیچ قوم دیگری جزء صحابه نشد.
2- خداوند از کسانی راضی می شود که از مهاجرین و انصار و شیوهء آنها پیروی کند و راه وروش آنها را بخوبی بپیمایند، نه آنکه به آنها پشت کنند. زیرا شیوهء اصحاب بازتابی از شیوهء رسول خدا -صلی الله علیه وسلم- می باشد.
آیاتی ازقرآن درباره صحابه
خداوند از آنها راضی گشت
﴿وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنْ الْمُهَاجِرِینَ وَالْأَنصَارِ وَالَّذِینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ﴾. [توبه:100].
(پیشگامان نخستین مهاجرین و انصار و کسانیکه به نیکی روش آنها را پیش گرفتند و راه ایشان را بخوبی پیمودند، خداوند از آنها خشنود است و ایشان نیز از خدا خشنود هستند).
در این آیه به دو نکته اشاره شده است:
1- مهاجرین و انصار یعنی اصحاب پیامبر -صلی الله علیه وسلم-، خصوصاً َکسانیکه از آنها در دین بر دیگران سبقت جسته و زودتر از دیگران ایمان آوردند، خداوند رضایت خود را از آنها اعلام می کند و به انسانها می فهماند که از کار آنها خشنود بوده است. و از طرفی آنها نیز از خداوند خشنود و راضی هستند، یعنی قلبشان برای خدا می تپد و نیتشان پاک بوده است، و خداوند اینرا اعلام می کند تا همه از درون آنها آگاه شوند و اخلاص آنها را باور کنند. و این افتخاری است که نصیب پیروان هیچ پیامبری و هیچ قوم دیگری جزء صحابه نشد.
2- خداوند از کسانی راضی می شود که از مهاجرین و انصار و شیوهء آنها پیروی کند و راه وروش آنها را بخوبی بپیمایند، نه آنکه به آنها پشت کنند. زیرا شیوهء اصحاب بازتابی از شیوهء رسول خدا -صلی الله علیه وسلم- می باشد.
آیاتی ازقرآن درباره صحابه
آیا تمامی اصحاب با یکدیگر برابرند؟
آیا عقل حکم میکند که تمامی اصحاب با هم برابر و یکسان باشند؟ آیا آنها که در راه خدا هجرت کردند و پناه دادند و جهاد نمودند و از مال و فرزندان خود گذشتند و سالها برای اسلام سختی کشیدند، با کسانیکه در هنگام ناچاری و تسلیم به حضور پیامبر رفته و به او ایمان آوردند و به مقام صحابه نازل گشتند، برابر هستند؟ مسلماً هیچگاه چنین نخواهد بود و خداوند مرز بین این دو را تعیین می کند:
﴿لاَ یَسْتَوِی مِنْکُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ وَقَاتَلَ أُوْلَئِکَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِنْ الَّذِینَ أَنْفَقُوا مِنْ بَعْدُ وَقَاتَلُوا وَکُلاًّ وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى﴾. [حدید: 10].
(کسانیکه قبل از فتح (مکه) انفاق نموده و جنگ کردند، با کسانیکه بعد از فتح انفاق نمودند و جنگ کردند هرگز برابر نمی شوند، زیرا مقاتلین و منفقین قبل از فتح دارای درجه و مرتبه ای بس بزرگترند و هر دو را خداوند وعدهء نیکو داده است).
آری، این دو گروه از اصحاب هیچگاه با یکدیگر برابر و یکسان نیستند و منزلت آنها در نزد خداوند یکی نیست. ولی با همهء اینها احترام بر تمامی آنها واجب است، زیرا خداوند به هر دو گروه وعدهء نیکو داده است و آنها را در پناه رحمت خود قرار داده است.
آیاتی ازقرآن درباره صحابه
ایمان اصحاب, معیار قبول ایمان دیگران
﴿فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ مَا آمَنتُمْ بِهِ فَقَدْ اهْتَدَوا وَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا هُمْ فِی شِقَاقٍ﴾. [بقره:137].
(اگر ایمان بیاورند مانند ایمانی که شما آورده اید، و به آنچه ایمان آوردید هدایت یافته اند و اگر از شما روی برگردانند، پس در مخالفت با شما هستند).
خداوند جماعت عصر پیامبر -صلی الله علیه وسلم- یعنی صحابه را مورد خطاب قرار می دهد و اعلام می کند، اگر دیگران، ایمانی مانند ایمان شما و شبیه به آن و به همان چیزی که شما ایمان آوردید بیاورند، پس هدایت یافته اند و جزء رستگاران می باشند. یعنی نوع ایمان صحابه معیار و قبولی دیگران است.
و اگر از شما روی بگردانند، یعنی اینکه شما را قبول نداشته باشند و به شما پشت کنند و ایمان آنها، ایمانی به غیر از ایمان شما باشد، پس جزء هدایت یافتگان نبوده و تنها در مخالفت با شما هستند. پس قبول شدن ایمان سایر مسلمین مربوط به قبول ایمان صحابه و تشابه با ایمان آنها می باشد و پشت نکردن به شیوهء آنها و مخالفت نکردن با ایشان.
آیاتی ازقرآن درباره صحابه
راه چه کسانی درست است؟
﴿قُلْ هَذِهِ سَبِیلِی أَدْعُو إِلَى اللَّهِ عَلَى بَصِیرَةٍ أَنَا وَمَنْ اتَّبَعَنِی﴾. [یوسف: 108] .
(بگو این راه من است که بسوی خدا می خوانم وآگاهی وبصیرت من وکسانیکه از من پیروی کرده اند).
این آیه نیز به صحت راه و رسالت پیامبر -صلی الله علیه وسلم- و یاران و پیروان او (اصحاب) اشاره دارد و از زبان حضرت محمد -صلی الله علیه وسلم- اعلام می کند که این رسالت و این دعوت و این جنبش عقیدتی از بصیرت و آگاهی من سر چشمه می گیرد. یعنی چه من و چه کسانیکه به پیروی از من برخاسته اند اینکار را از روی جهالت و نادانی نکرده ایم، بلکه در آن روشنی و آگاهی نهفته است. و این فرقی است با کسانیکه اعمال خود را از روی جهالت و تعصب انجام میدهند.